Синоќа европската безбедност се најде пред едно од најсериозните искушенија од почетокот на војната во Украина. Руски дронови упаднаа во воздушниот простор на Полска – членка на НАТО – што претставува прв ваков случај и директна закана за Алијансата.

Според информациите од Варшава, регистрирани биле најмалку 19 повреди на воздушниот простор. Дел од беспилотните летала биле соборени од полски борбени авиони со поддршка на воздухопловните сили на Германија, Италија и Холандија. Полскиот премиер Доналд Туск овој напад јавно го оцени како „чин на агресија“ и веднаш го активираше Член 4 од НАТО, со што се закажаа итни консултации меѓу сојузниците.

Американската поддршка

Вашингтон експресно реагираше. Американскиот амбасадор при НАТО, Метју Витакер, испрати силна порака дека САД ќе ја бранат „секоја педа од територијата на НАТО“. Тој нагласи дека Белата куќа е во континуирана координација со Полска и со сите партнери од Алијансата.

Москва негира

Од друга страна, Кремљ ги отфрли обвинувањата и тврдеше дека „нема конкретни докази“ дека дроновите се руски. Портпаролите на Москва одбија дополнителни коментари, оставајќи простор за уште поголеми сомнежи и шпекулации.

Солидарност од Европа

Италијанската премиерка Џорџа Мелони изјави дека нејзината земја стои „целосно во солидарност со Полска“, нарекувајќи го упадот „сериозно и неприфатливо кршење на воздушниот простор и на правилата на НАТО“.
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, ги повика сите членки на Унијата да ја зајакнат поддршката за источниот фронт – од Балтичкото до Црното Море – бидејќи, како што рече, „безбедноста на Европа зависи од овие држави“. Таа најави и нова иницијатива: „ѕид од дронови“ за постојан надзор на границите и развој на европски капацитети за следење во реално време.

„Источен штит“ и идни чекори

Полска веќе лани го претстави проектот „Источен штит“, чија цел е дополнително засилување на одбранбените системи од Русија и Белорусија. Во меѓувреме, Литванија е меѓу водечките промотори на идејата за „ѕид од дронови“, кој би ја покривал целата источна граница на Унијата.

Фон дер Лајен најави дека ЕУ ќе се приклучи и кон „Сојузот на дронови“ со Украина, за што ќе бидат издвоени 6 милијарди евра преку програмата ЕРА под водство на Г7. Во октомври ќе биде презентиран и новиот европски одбранбен план, кој ќе воведе „Европски семестар за одбрана“ – механизам за следење на напредокот на членките во развојот на воени капацитети.

Сериозно предупредување

Западните сојузници гледаат на инцидентот во Полска како на јасен сигнал дека Москва ја тестира одбраната и будноста на НАТО. Прашањето кое сега сите го поставуваат е – дали ова е изолиран случај или почеток на поопасна ескалација која може да ја втурне Алијансата во директна конфронтација со Русија.