Интерактивна мапа за распределба на грантови од Европската Унија за закрепнување по пандемијата Ковид-19 откри серија шокантни злоупотреби во Полска. Наместо да одат за спас на угостителските објекти, хотелите и културните институции кои беа затворени поради антипандемиските мерки, значителен дел од средствата завршиле во купување луксузни автомобили, скапи јахти, па дури и во опремување на свингерски клуб.

Обем на злоупотребата:

• Вкупната вредност на сомнително искористените средства се проценува на околу 288 милиони евра.

• Скандалот избувна токму на денот кога владата на премиерот Доналд Туск ја промовираше политиката на транспарентност, објавувајќи онлајн мапа на која граѓаните можат да видат кому и за што му бил доделен грант.

• Во програмата за поддршка на бизниси од секторот ХоРеКа (хотели, ресторани, кафулиња) се појавиле десетици сомнителни приматели:

  • Свингерски клуб од јужна Полска кој добил околу 100.000 евра за, како што стои во апликацијата, „диверзификација на угостителската индустрија“ – во момент на најголема безбедносна криза во Европа.

  • Луксузни автомобили, меѓу кои Porsche Cayenne, Audi Q8 и Range Rover Sport, купени со европски пари.

  • Пицерија која парите ги искористила за инсталација на соларни панели – инвестиција надвор од првичната цел на програмата.

Реакција на премиерот:
Премиерот Доналд Туск изјави дека „сите кои ги злоупотребиле средствата ќе се соочат со последици, без оглед на позицијата или партиската припадност“.

• Гжегож Урбанијак, сопственик на ресторан во градот Лоѓ, кој купил две јахти со средствата, за порталот Money.pl изјави:

  „Не ги подигнавме парите за да одиме на одмор! Ако дојде ново затворање на угостителството, ќе ги изнајмувам јахтите на туристи за да ги покријам загубите.“
  Тој тврди дека тоа е „легитимна диверзификација на бизнисот“.

• Сопственик на фирма регистрирана на истата адреса како и споменатиот свингерски клуб изјави дека парите биле наменети за машини за обработка на метали, а не за услуги за возрасни.

Пратеничката Катаржина Кролак за Polsat изјави дека во регионот каде што живее, „половина или дури и повеќе од моите пријатели, членови на семејството и познаници, исто така, добиле финансирање од програмата ХоРеКа“. Таа додаде:

„На крајот на краиштата, живееме во свет каде што луѓето имаат право да аплицираат за финансирање.“

Откритието не само што ја отвори темата за корупција и злоупотреба на европски фондови, туку и ја стави под прашање ефикасноста на контролниот механизам за распределба на грантови во Полска. Иако властите ветуваат дека ќе има истраги и казни, јавноста останува скептична, особено поради обемот и дрскоста на злоупотребите.