Нови Сад под солзавец: полицијата со жестока акција, Вучиќ задоволен од интервенцијата

Синоќа Нови Сад беше сцена на драматични судири меѓу полицијата и студентите, како и илјадници граѓани кои се приклучија на протестот „Србија, дали се слушаме?“. Околу 2:30 часот наутро, по повеќечасовна опсада, полицијата почна да ги пушта луѓето од зградата на Ректоратот во групи, откако претходно интервенираше со голема количина солзавец и масовни туркања.

Неколку студенти беа приведени и однесени со марици во полициската станица „Стари град“. Меѓу уапсените заврши и лекар – дел од медицинскиот тим кој им помагаше на демонстрантите.

Според професорот Норберт Шинковиќ од Филозофскиот факултет, студентите и граѓаните се засолниле во Ректоратот токму поради жестоката полициска интервенција. „Видовме како полицијата со солзавец ги потиснува луѓето и тие едноставно немаа каде, освен да влезат внатре,“ изјави тој за „Н1“.

Како започна судирот

Илјадници граѓани вчера се собраа пред Филозофскиот факултет, кој веќе десет дена е под контрола на групи лојални на власта, што предизвика дополнителна тензија. Министерството за внатрешни работи издаде предупредување за наводни информации дека полицијата ќе биде нападната, што дополнително ја вжешти атмосферата.

Во еден момент, пред зградата избила тепачка меѓу маскирани лица и полицијата. Веднаш потоа следеше жестока интервенција – насилни, брзи и масовни напади со палки и солзавец. Очевидци тврдат дека полицијата „потиснувала сè пред себе“, а повеќе граѓани завршиле со повреди.

Реакциите од власта

Претседателот Александар Вучиќ отворено изјави дека е „задоволен од реакцијата на полицијата“, иако снимките и извештаите покажуваат голем број повредени цивили.

Министерот за внатрешни работи, Ивица Дачиќ, соопшти дека во судирите се повредени 13 полицајци, а оштетени се 18 полициски возила. Тој нагласи дека полицијата „само реагирала на нападите“.

Од друга страна, претседателката на српскиот парламент, Ана Брнабиќ, на социјалните мрежи нападна дел од европратениците кои присуствувале на протестот, нарекувајќи го нивното присуство „особено лицемерно“.

Од трагедија до политичка криза

Протестите првично започнаа поради трагичниот инцидент на 1 ноември 2024 година, кога се урна настрешница на железничката станица во Нови Сад и загинаа 16 луѓе. Независни експерти и опозицијата тогаш ја обвинија корупцијата и неспособноста на власта како главна причина за катастрофата.

Во меѓувреме, незадоволството прерасна во најмасовното протестно движење во Србија по распадот на Југославија. Сега барањата се многу пошироки – предвремени избори, крај на полициската бруталност и почитување на автономијата на универзитетот.

Настаните во Нови Сад се нов удар врз имиџот на власта во Белград. Вучиќ ја пофали полицијата за интервенцијата, но граѓаните и голем дел од академската заедница зборуваат за прекумерна сила и грубо кршење на правата. Протестното движење не покажува знаци на замор – напротив, изгледа дека секоја ноќ се собираат сè повеќе луѓе.

Историјата покажува дека секогаш кога државата користи прекумерна сила врз сопствените граѓани, тоа делува како двосек меч. Наместо да ги заплаши, во голем број случаи насилството станува гориво за протестното движење. Граѓаните што вчера биле пасивни набљудувачи, денес можат да се чувствуваат повикани да излезат на улица во знак на солидарност со нападнатите.

Во Нови Сад веќе се гледа токму тој ефект – секоја интервенција на полицијата носи поголема масовност на следниот протест.

Претседателот Александар Вучиќ изјави дека е задоволен од полицијата, но со тоа тој презема директна одговорност за синоќешните сцени на солзавец, палки и приведувања. Со секое ново судирче, власта ризикува да изгледа сè повеќе како режим кој владее преку сила, наместо преку легитимитет.

Студентите се природно упорна група – немаат што многу да изгубат, а имаат силен морален кредибилитет во јавноста. Ако полицијата продолжи со репресија, постои реален ризик студентските протести да се претворат во широка генерациска бунтовност, каква што Балканот веќе видел во 1968 и во 1996/97 година.

Присуството на европратеници на протестите е важен сигнал. ЕУ досега молчеше кон Вучиќ поради геополитички интереси, но ако снимките со солзавец и крвави студенти станат секојдневие, притисокот врз Брисел и Берлин да реагира ќе стане неизбежен. Вучиќ може да се соочи со дипломатска изолација каква што моментално ја имаат некои други авторитарни лидери.

Колку повеќе власта користи сила, толку повеќе станува очигледно дека е слаба. Автократските режими обично паѓаат не кога се најслаби, туку кога изгледаат најжестоки во репресијата. Тоа создава чувство кај опозицијата и кај граѓаните дека „режимот е на колена“ и дека со упорност може да се победи.