Незаконско следење во Македонија: Мицкоски, новинари и обвинители таргетирани од АНБ

Лидерот на опозициската ВМРО‑ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, неколку новинари и најмалку еден јавен обвинител биле незаконски следени и прислушувани од страна на лица од македонската тајна полиција – Агенцијата за национална безбедност (АНБ) – во периодот од 2019 до 2024 година, според добро упатен извор од обвинителските кругови.

Јовче Ременски незаконски следел

Обвинителот што бил следен е Вилма Русковска. Таа потврди дека нејзиниот сопруг Јовче Ременски, против кого во тоа време водела предмет, ја следел незаконски. Русковска наведува дека е можно и новинарите со кои имала комуникација да биле таргетирани во овој период, и се надева дека прашањето ќе се расветли.

Новинарите како таргет

Новинарот Љупчо Златев тврди дека уште во 2019 година бил ставен под посебни истражни мерки од страна на АНБ. Тој наведува дека биле отворани апсурдни предмети со единствена цел да биде следен и прислушуван. Белешките биле базирани на измислени сцени, а соработниците што ги наведувале биле луѓе кои се појавувале во неговата средина, вклучително и лица со криминални досиеја.

Златев додава дека за време на директорувањето на Виктор Димовски во АНБ, агенцијата поднела кривична пријава против него за „оддавање на државна тајна“, што трае и до денес. Според него, случајот бил споменат и во извештајот на Стејт Департментот како пример за неоснована репресија врз новинар.

Реакција на ЗНМ

Здружението на новинари на Македонија (ЗНМ) досега нема добиено официјални поплаки за незаконско прислушување, но останува отворено за сите членови. Претседателот Младен Чадиковски истакнува дека секое прекршување на правата на новинарите претставува сериозна закана за слободата на медиумите и дека ЗНМ е подготвено да обезбеди правна поддршка и институционална реакција доколку постојат сериозни индиции.

АНБ и внатрешни злоупотреби

АНБ минатата недела соопшти дека доставила три известувања до Јавното обвинителство против поранешен директор и група вработени поради индиции за незаконско, непрофесионално и неетичко постапување во периодот 2019 – 2024. Се наведува дека оформувани биле предмети насочени кон опозиција, јавен обвинител, поранешен министер и новинари. Некои извори тврдат дека мала група во АНБ ја „кријумчарела“ институцијата и користела ресурси за лични и политички цели.

Контрола на посебните истражни мерки

Во периодот 2019–2024, одговорноста за посебните истражни мерки (ПИМ) формално лежела кај државниот јавен обвинител или овластено лице од него. Според изворите, тоа бил Љупчо Коцевски, кој ја презел оваа задача и не ја пренел на друго лице.

Историски контекст

Македонскиот безбедносно-разузнавачки апарат има долга историја на незаконско следење, од аферата „Големото уво“ во 2001 до „бомбите“ во 2015. Иако беа спроведени реформи со формирањето на Оперативно-техничка агенција (ОТА) и распуштањето на УБК, незаконските практики тешко се искоренуваат. Проф. д-р Гордан Калајџиев истакнува дека политичката злоупотреба на тајните служби е „традиција во нашиот политички живот“.

Политички реакции

Пратеникот Драган Ковачки од ВМРО‑ДПМНЕ побара „искрен и темелен процес на прочистување“ и порача дека „одговорните мора да се соочат со правдата“.