Реториката на Милорад Додик, отстранетиот претседател на Република Српска, во Сараево се толкува како отворен сепаратизам и директна закана за иднината на Босна и Херцеговина. Во интервју за руската редакција на Би-Би-Си, Додик ја нарече БиХ „нефункционална и непотполна држава“ која, според него, „не заслужува право на живот“. Тој тврдеше дека е логично српскиот народ во Босна да бара независност и сопствен државен статус.

Додик најави дека ќе се обиде да го убеди рускиот претседател Владимир Путин да ја поддржи неговата агенда за одвојување на Република Српска и прогласување независност. Според него, иако Путин досега секогаш го поддржувал Дејтонскиот договор и територијалниот интегритет на БиХ, ситуацијата се сменила и тој ќе инсистира Москва да го прифати новиот курс. Средбата со Путин е закажана за октомври, а веднаш потоа – на 25 октомври – Додик организира референдум во кој граѓаните на РС ќе треба да се изјаснат дали ги прифаќаат одлуките на Уставниот суд и на високиот претставник Кристијан Шмит, кого Додик го нарекува „нелегитимен странец“.

Овој потег дополнително ја продлабочува конституционалната криза во земјата. Федералните власти во Сараево го сметаат референдумот за неуставен и предупредуваат дека може да предизвика нов етнички конфликт. Се очекува мнозинството Срби во РС да гласаат за Додик и да ги отфрлат институциите на БиХ, додека официјално Сараево сигурно ќе го оспори резултатот.

Противењето на Додик кон централната власт не е ново, но во август 2025 година доби драматичен пресврт: Уставниот суд му забрани да извршува јавни функции шест години, а Централната изборна комисија го смени од функцијата претседател на РС и закажа нови избори. Додик го отфрли решението и продолжува да се однесува како претседател, а неговите поддржувачи најавија бојкот на изборите.

Лидерот на РС дури и најавува дека ќе организира уште едно гласање во кое граѓаните директно би биле прашани дали сакаат да живеат во Босна и Херцеговина, каде што – според него – нивната волја не се почитува. „Сега една од страните во договорот, Република Српска, сака да се повлече од него“, изјави тој, алудирајќи на Дејтонскиот мировен договор од 1995 година.

И покрај неговите обвинувања, властите во БиХ и меѓународната заедница потсетуваат дека Република Српска има највисок степен на автономија – со сопствено знаме, полиција и влада – и дека како дел од БиХ добила стотици милиони евра финансиска помош, безвизни олеснувања и кандидатски статус за ЕУ.

Освен на Путин, Додик гледа надеж и во новиот мандат на Доналд Трамп, кого го нарече „колосална историска фигура“ и изрази задоволство од неговото враќање на власт. Додик дури се фотографираше со црвената капа „Make America Great Again“. Но симпатијата засега не се преточува во политичка поддршка – во март државниот секретар на САД, Марко Рубио, јавно го обвини Додик дека ги подрива институциите и создава закани за безбедноста на БиХ, а санкциите против него остануваат во сила.

Со оваа ескалација, регионот повторно е исправен пред опасност од разгорување на стари етнички тензии, а судбината на БиХ зависи од тоа како ќе се развиваат следните чекори на Додик и реакциите на големите светски сили.